تا به حال چیزی درباره نحوه نصب محافظ جان در تابلو برق شنیده‌اید؟ درواقع افراد بسیاری هستند که به دلیل درست نصب نکردن محافظ جان، باعث خرابی آن و خسارت‌های بسیاری می شوند. به همین خاطر قرار است در این مقاله به نحوه درست نصب محافظ جان در تابلو برق بپردازیم. زیرا نصب محافظ جان برای هر ساختمان مهم و ضروری است. در غیر این صورت با بالا و پایین شدن نواسانات، قطع و وصلی برق ممکن است آتش سوزی و برق گرفتی و دیگر اتفاق ناگوار دیگر ایجاد شود. برای جلوگیری از چنین مسائلی باید حتما نصب محافظ جان جدی بگیرید.
نحوه کارکرد محافظ جان در تابلو برق
محافظ جان نوعی کلید حفاظتی به حساب می‌آید که از انسان ها و انواع تجهیزات‌ها در برابر برق و آتش گرفتگی محافظت می‌کند. کارکرد اصلی محافظ جان با مقایسه جریان ورودی با جریان خروجی کلید انجام می شود. فاز و نول، جزو ورودی های محافظ جان محسوب می‌شوند. زمانی که محافظ جان را در مدار قرار می‌دهند، از جان افراد در برابر هرگونه برق گرفتگی چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم محافظت می‌کند. زمانی تماس مستقیم رخ می دهد که فرد با فاز کاملاً تماس داشته باشد. تماس غیر مستقیم به این صورت است که بدنه هادی وسایل الکترونیکی در اثر اتصالی دچار برق گرفتگی شده باشد و در نهایت فرد با همان بدنه تماس برقرار کند.
حال زمانی که فرد با بدنه که دارای برق است، تماس داشته باشد، جریانی از بدن او عبور می‌کند که به آن جریان نشتی می گویند. نقش محافظ جان این است که می تواند این جریان را تشخیص دهد و مثل یک کلید عمل کند و در نهایت جریان را قطع نماید. از دیگر وظایف این محافظ جان، جلوگیری از نشتی جریان از دستگاه‌های صنعتی نیز می باشد. به صورت کلی محافظ جان شامل دو دسته زیر است:
- محافظت از انسان در برابر برق گرفتگی در اثر تماس مستقیم و غیرمستقیم با وسایل برقی
- محافظت از وسایل برقی در برابر آتش سوزی
درواقع محافظ جان از یک هسته، سیم پیچ و رله مغناطیسی تشکیل شده است. فاز و نول که در بالا به آن اشاره کردیم، هر دو از وسط هسته عبور می کنند. محافظ جان در دو نوع تک فاز و سه فاز ساخته و به بازار عرضه می‌شود.
آیا کلید محافظ جان می‌تواند بدون ارت به درستی عمل کند؟
در جواب این سوال باید گفت که بعضی اوقات میزان جریان نشتی که از طریق بدنه به زمین منتقل می شود کمتر از جریان خود نشتی است. به همین خاطر دیگر مدار قطع و خاموش نمی شود. پس حتما در مداری که محافظ جان نصب شده است، حتما باید اتصال به زمین هم وجود داشته باشد. اگر هم بخواهید محافظ جان برای ساختمان هایی که اتصال به زمین ندارند، استفاده کنید باز هم خطر برق و آتش گرفتگی بسیار زیاد است. درواقع در اتصال مستقیم، کلید محافظ جان می تواند مدار قطع کند و جلوی برق گرفتگی را بگیرد. اما در اتصال غیر مستقیم اینطور نمی باشد. هنگام تماس با بدنه کلید به درستی عمل نمی کند و فرد دچار برق گرفتگی می شود.
نصب محافظ جان در تابلو برق لازم است؟
همانطور که در ابتدا گفته شد، محافظ جان یا همان RCD (Residual Current Device) یک دستگاه ایمنی است که به منظور حفاظت از افراد در برابر شوک الکتریکی و خطرات ناشی از جریان های نامناسب برق استفاده می‌شود. بله نصب محافظ جان در تابلو برق ضروری است و به شدت توصیه می‌شود. این دستگاه با کنترل جریان الکتریکی و قطع آن در صورت وقوع حوادث غیرمنتظره مانند برخورد با جسم‌های الکتریکی، نقص‌های مربوط به برق یا خطرات دیگر، از ایجاد حوادث جدی جلوگیری می‌کند. بنابراین، نصب محافظ جان در تابلو برق ضروری است و به عنوان یک ابزار ایمنی اساسی در سیستم برق خانه یا ساختمان شما، باید با دقت نصب شود و به صورت دوره‌ای بررسی و تعمیر شود تا از کارایی و اعتبار آن مطمئن شوید.
مشخصات مربوط به کلید محافظ جان
به صورت کلی محافظ جان از سه کلاس تشکیل شده است که در ادامه به معرفی هر یک خواهیم پرداخت.
- کلید محافظ جان کلاس AC
این کلید می‌تواند جریان های نشتی که به صورت موج AC هستند را تشخیص دهد. این نوع کلید به صورت دو پل و چهار پل قابل استفاده می‌باشد. بازه جریان نشتی آن 10، 30، 100، 300، 500 میلی آمپر است و دارای ولتاژ بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ ولت است.
- کلید محافظ جان کلاس A
این کلید توانایی شناسایی جریان نشتی با شکل موج AC را دارد. این کلید نیز در انواع دو پل و چهار پل به بازار عرضه می شود. بازه جریان نامی این کلید بین ۱۶ تا ۸۰ آمپر و بازه جریان نشتی آن بین ۱۰، ۳۰، ۱۰۰، ۳۰۰ است.
- کلید محافظ جان کلاس B
این کلید نیز توانایی تشخیص جریان نشتی تا فرکانس یک مگاهرتز را دارد. بازه جریان نامی که برای این کلید در نظر گرفته شده است، از بازه ۱۶ تا ۱۲۵ آمپر و محدوده جریان نشتی نیز تز ۳۰ تا ۳۰۰ میلی آمپر است.
نکات مهم قبل از نصب محافظ جان در تابلو برق
- قبل از نصب محافظ جان در تابلو برق باید به این نکته توجه داشته باشید که محافظ جان به صورت ۱۰۰ درصد جلوی برق گرفتی و دیگر خطرات ناشی از آن را نمی گیرد. درواقع تا حد بسیار زیادی از ایجاد شدن آن جلوگیری می کند. یعنی وجود آن بهتر از نبودن آن است.
- یکی از اصلی ترین دلایلی که لازم است تا محافظ جان در تابلو برق نصب شود، این است که می تواند از سیم های تابلو اصلی نیز محافظت کند. همچنین این محافظ جان در تابلوی برق باید بعد از کلید اصلی نصب شود.
- حتما محافظ جان، کلید و هر وسیله حفاظتی باید در سیستم TN-S مورد استفاده قرار بگیرد. پس حواستان باشد که پس از محافظ جان، سیم نول در دسترس نباشد. یعنی نباید در سیم کشی‌های سنتی بدون وجود هادی محافظتی کاری انجام داد.
- اگر قرار است چند محافظ جان کنار هم نصب شوند، باید حتما نول مدار به صورت جدا از هم دیگر باشند. در این صورت اشتباهی در جریان ایجاد نمی شود.
- کلید های مربوط به جریان نشتی برای حفاظت از جان افراد و تجهیزات برقی در تماس غیر مستقیم باید در مدت زمان کمتر از ۲۰۰ میلی ثانیه جریان قطع کند و در تماس های مستقیم در زمان ۴۰ میلی ثانیه باید اینکار انجام دهد.
سخن پایانی
در این مقاله به نحوه نصب محافظ جان در تابلو برق پرداختیم و دریافتیم که حتما محافظ جان باید در تابلو برق نصب شود. همچنین متوجه شدیم که وجود سیستم ارت در کنار محافظ جان بسیار نیاز است. زیرا ایمنی بیشتری نسبت به جریان برق ایجاد می کند. اگر سیستم ارت نباشد در اتصال غیر مستقیم قطعا دچار مشکل خواهید شد. در صورت داشتن هرگونه سوالی درباره نصب محافظ جان در تابلو برق آن را در قسمت نظرات برای ما کامنت کنید و یا از طریق راه های ارتباطی گفته شده با ما در تماس باشید.
