تابلو برق برای جمع آوری و نگهداری گروهی از تجهیزات الکتریکی استفاده می شود. با استفاده از تابلو برق، تعمیر و نگهداری سیستم الکتریکی آسانتر می شود. تابلوبرق ها، ایمنی بیشتر برای انسان ها و موجودات را به همراه دارند. کنترل سیستم برق محیط با این تابلوها دقیق تر صورت می گیرد.
آشنایی بیشتر با تابلو برق، اجزای داخلی، انواع تابلو برق و … مطالبی است که در این مقاله به شرح آن می پردازیم.
فهرست مطالب
اجزای اصلی تابلو برق
تابلو برق جهت حفظ ایمنی و کنترل بهتر تجهیزات الکتریکی استفاده می شود. ساختار داخلی خود تابلو برق، شامل: بدنه یا همان فریم، سینی مونتاژ، قفل و یراق آلات تابلو برق می باشد. اجزای اصلی یک تابلو برق در شکل زیر نشان داده شده است.
چه تجهیزاتی داخل تابلو برق نصب می شود؟
ایجاد نظم و سرعت بخشیدن به تعویض قطعات و کنترل دقیقتر، از خصوصیات تابلو برق است. تابلو برق ها به صورت فلزی و تابلو برق پلی کربنات (پلاستیک فشرده) تولید می شوند. این محفظه ی فلزی تجهیزات الکتریکی مختلفی را در خود جای داده است. تجهیزات اصلی که در تابلو برق ها جای می گیرند عبارتند از:
- کنتاکتور
- ترانس جریان(CT)
- کلید اتوماتیک(MCCB)
- کلید مینیاتوری(MCB)
- کلید نشت جریان
- کلیدهای حرارتی(MPCB)
- فیوزها(فیوز کاردی و سکسیونری)
- کلید فیوز
- بی متال
- نمایشگر ولت متر
- انواع کلید گردان
- ریل
- ترمینال
- شینه(باسبار)
- شینه ارت و نول
- مقره
- داکت
- چراغ سیگنال
- تایمرها
- رله های هوشمند
- کنترل کننده منطقی(PLC)
- درایورها
- کنتاکتور خازنی
- و …
قرارگیری تجهیزات الکتریکی درون تابلو برق به چه صورت است؟
درب تابلوبرق را باز کنید. پیچِ سینیها را باز کرده و سینی را از داخل تابلو بیرون بیاورید. ابتدا باید داکتها و ریلها را روی سینی قرار دهید. از داکت برای نظم در سیمکشی استفاده می شود. در طرفین سینی، داکتهای عمودی را قرار دهید. یک داکت افقی، بالای سینی قرار دهید. داکت های دیگر را در میان سینی نصب کنید.
بین هر دو داکت، یک ریل قرار دهید. در ردیف انتهای سینی، ریل قرار می گیرد. ریل اول، مخصوص قرار دادن فیوزها می باشد. در ریل دوم، کنتاکتورها، تایمرها و بی متالها قرار می گیرد. ریل سوم نیز مخصوص قرار گرفتن ترمینال های قدرت است.
اگر تعداد تجهیزات ریل دوم، بیشتر از فضای آن باشد و ریل اول فضای خالی داشته باشد، می توان در انتهای ریل اول، آن تجهیزات اضافه را نصب کرد.
سیم های ورودی و خروجی را متصل کنید. اتصالات که به درستی انجام شد، توسط پیچ، سینی را روی تابلو نصب کنید.
تهویه تابلو برق چگونه انجام می شود؟
تابلو برق، به دلیل قرارداشتن تجهیزات الکتریکی در آن، مقداری گرما ایجاد می کند. این گرمای اضافی باعث آسیب رسیدن به قطعات می شود. بالارفتن زیاد دمای داخل تابلو برق، ممکن است باعث ایجاد آتش سوزی شود. برای پیشگیری از این حوادث، باید دمای داخل آن، به میزان متعادل و مطبوعی برسد.
ایجاد دمای مناسب داخل تابلو برق با قرار دادن تهویه انجام می شود. در برخی تابلوبرق ها، این عمل به صورت طبیعی انجام می گیرد؛ یعنی با نصب دریچه های کرکره ای و قرارگیری فیلتر در بخش بالایی و پایینی دیواره ها و یا درب تابلو، عمل خنک کردن تجهیزات صورت می گیرد.
اگر هوای بیرونی خنک نباشد و تهویه طبیعی پاسخگو نباشد، باید از فنهای خنککننده تابلویی استفاده کرد. یعنی علاوه بر سیستم تهویه طبیعی، از فن خنک کننده تابلو برق استفاده کرد. این فن ها، هوای گرم داخل تابلو را مکش کرده و بعد از خنک کردن آن دوباره به داخل تابلو منتقل می کند.
آشنایی با انواع تابلو برق از نظر محل نصب
برای نصب و سیم کشی تجهیزات الکتریکی، از تابلو برق استفاده می شود. جنس محفظهی تابلو برق معمولاً از آلومینیوم یا استیل ضد زنگ است. دارای ابعاد مختلفی متناسب با کاربرد آن می باشد. از نظر شکل ظاهری، به دو دستهی زیر تقسیم می شوند:
- تابلوهایی که در محیطهای بیرونی و فضای باز نصب می شود. این تابلوها در شرایط جوی مختلف، محافظت بالایی دارند. در برابر نور خورشید مقاوماند. از ورود آلودگی، گرد وغبار و نیز آسیب و ضربه به تجهیزات برقی جلوگیری می کنند.
- تابلوهایی که در محیطهایِ داخلی بسته و سرپوشیده نصب می شوند. در دو نوع تابلو برق ایستاده و تابلو برق دیواری موجود هستند.
دسته بندی تابلو برق ها از نظر سطح ولتاژ
از نظر میزان سطح ولتاژ، تابلوها به سه دستهی فشار ضعیف، فشار متوسط و فشار قوی تقسیم می شوند.
- تابلو برق های فشار ضعیف(LV): این تابلوها برای ولتاژ کمتر از V1000 ساخته می شوند. اغلب در کارگاههای موقت، برای برق رسانی موقت کاربرد دارند. در کارگاه های موقت، برای کار کردن با دستگاههایی نظیر دریل، فرز و … که نیاز به استفاده از برق دارد، ایمنی بیشتری برای کارکنان ایجاد می کند. تجهیزات برقی، کلید پریزها و … در محفظهی تابلو برق نصب می شوند.
- تابلو برق فشار متوسط(MV): این تابلو برق ها از 1000 تا 36000 ولت ساخته می شوند. برخی از تابلو برق های صنعتی از این نوعند. انواع تابلو برق فشار متوسط در تصویر زیر نشان داده شده است.
- تابلو برق فشار قوی(HV): سطح ولتاژ در این تابلوها از 36000 تا 40000 ولت می باشد. در اتاق های کنترل از این نوع تابلو برق استفاده می شود. در صنایع بزرگ از این تابلو برق استفاده می شود. کاربرد آن در جایی است که نیاز به ولتاژ بسیار بالا باشد. این تجهیز، امنیت بالایی را فراهم می کند.
تقسیمبندی تابلوهای برق فشار ضعیف براساس استاندارد IEC
- تابلو برق کارگاهی(ACS): این تابلو برق برای ساختمان های در حال کار و محیط های کارگاهی کاربرد دارد. این محفظه از تجهیزات برقی محافظت می کند. ایمنی برای کارکنان محیط فراهم می کند. از این تابلو برای انتقال و توزیع برق سه فاز و تکفاز استفاده می شود. دارای پریز به همراه تجهیزات حفاظتی است. داخل این تابلوها، کلید خودکار مینیاتوری، پریز و ترمینال فلزی انشعابی نول و ارت وجود دارد.
- تابلو برق توزیع واحد مسکونی DBO: از این نوع تابلوها برای انتقال و توزیع برق در واحدهای مسکونی استفاده می شود. این تابلوها به صورت عمومی و یا تقسیم هر واحد مسکونی هستند. در نوع عمومی، از یک تابلو برق برای تمامی واحدها و راه پله و … استفاده می شود. در نوع تقسیم هر واحد مسکونی، برای هر واحد یک تابلو تقسیم قرار داده می شود.
- تابلو برق قدرت و کنترل PSC: برای کنترل و توزیع از این تابلو برق استفاده می شود.
- تابلو برق قدرت توزیع PENDA
- تابلو BTS
استانداردهای IP در تابلو برق
از مهمترین خصوصیات یک تابلوبرق، داشتن استاندارد IP است. این استاندارد، درجه حفاظت و میزان مقاومت تجهیزات الکتریکی را مشخص می کند. شکل استاندارد IP، به این صورت است که ابتدا دو حرف IP و پس از آن یک عدد دو رقمی قرار دارد.
رقم اول، بیانگر حفاظت در برابر تماس یا نفوذ اجسام جامد است. رقم دوم، حفاظت در برابر نفوذ آب را مشخص می کند. هر عدد، بیانگر ویژگی خاصی است. در تصویر زیر اینکه هر عدد نمایانگر چه ویژگی است، نشان داده شده است.
انواع تابلو برق با توجه به کاربرد
- تابلو توزیع صنعتی
- تابلو کنترل صنعتی(PLC)
- تابلو فرمان موتوری
- تابلو بانک خازنی
- تابلو توزیع مسکونی(دیماندی)
- تابلو مارشالینگ
سوالات متداول
1. آیا استفاده از تابلوی برق الزامی است؟
تابلوی برق محفظهای است که علاوه بر جمع آوری تجهیزات و نگهداری آسان، باعث ایمنی افراد می شود. از این جهت استفاده از آن الزامی است.
2. کلید MCB چیست؟
کلید MCB مخفف Miniature Circuit Breaker می باشد. نام این کلید، مینیاتوری است. این کلید از بروز اتفاقات ناشی از اتصال کوتاه و اضافه بار پیشگیری می کند.
3. جنس تابلو برق صنعتی از چیست؟
جنس این تابلوها معمولا از فلزاتی مانند فولاد، استیل ضدزنگ یا آلومینیوم است. محفظهی برخی از تابلو برقهای صنعتی، از جنس پلاستیک سفت و سخت است.
4. چه اجزایی جزو خود تابلو برق هستند؟
فریم، سینی مونتاژ، قفل و یراق آلات از اجزای خود تابلو برق هستند. قطعات و تجهیزات الکتریکی، به تابلو برق اضافه شده و در جای مخصوص خود نصب می شوند.
